Skąd w Bolesławcu wziął się Czerwony Dom?

Budynek zajmowany dziś przez Liceum Oxpress powstał w 1795 roku i u swych początków pełnił ważną rolę na ówczesnej mapie Bolesławca.

Czerwony Dom (fot. Dariusz Gołębiewski)

Czerwony Dom to jeden z najstarszych budynków, jakie pozostały po dawnym Królewskim Sierocińcu, czyli działającym w latach 1754-1945 dużym zespole szkolno-opiekuńczym. Powstał w miejscu wcześniejszego domu Gottfrieda Zahna, pomysłodawcy i założyciela Królewskiego Sierocińca, Dom ten, choć mógłby być cennym zabytkiem, miał być w fatalnym stanie technicznym, co wymusiło jego rozbiórkę. 

Budowa rozpoczęła się w 1792 roku i trwała przez trzy kolejne lata, przy czym w jej trakcie sierociniec zmagał się z rosnącymi problemami finansowymi. Były one na tyle poważne, że jeszcze dekadę później zastanawiano się nad zamknięciem placówki i jej przebudowaniem na mieszkania lub fabrykę... Na szczęście jednak budowę Czerwonego Domu sfinansował Wilhelm Dipprand, hrabia von Richthofen z Małuszowa, będący wówczas kuratorem sierocińca. 

Po co jednak była ta inwestycja?  Przede wszystkim Czerwony Dom został wybudowany na potrzeby pierwszej znanej w historii Bolesławca drukarni, założonej przy Królewskim Sierocińcu w 1767 roku. Początkowo mieściła się w budynku Starego Domu, zajmowanym przez Archiwum Państwowe, lecz z czasem postanowiono zwolnić zajmowane przez nią sale, przeznaczając je dla uczniów. Co ciekawe, w Czerwonym Domu swoją siedzibę znalazły także gabinet przyrodniczy i szkolna biblioteka.

Gdy Francuzi wkroczyli do Bolesławca, zamienili niemal cały sierociniec, w tym Czerwony Dom, w szpital wojskowy. Nie słynął on z wysokiego poziomu, zwłaszcza że zazwyczaj był przepełniony i wielu rannych żołnierzy umierało na szkolnym dziedzińcu, leżąc wśród słomy i ekstrementów. Gdy okupacja się skończyła, Czerwony Dom jeszcze przez rok wciąż pełnił funkcję szpitala, lecz tym razem epidemicznego. Jednym ze skutków wojny była epidemia tyfusu, a żeby ją opanować, było potrzebne miejsce, gdzie będzie można odizolować i leczyć chorych. Początkowo szpitalem był cały sierociniec, jednak z czasem, gdy sytuacja epidemiczna zaczęła się poprawiać, lekarze pracowali już tylko w Czerwonym Domu i mieszkaniu dyrektora.

Po ustaniu epidemii i zamknięciu szpitala w Czerwonym Domu powstała wolna szkoła, będąca częścią Królewskiego Sierocińca i przeznaczona dla dzieci z najbiedniejszych rodzin, których rodzice nie opłacali czesnego. 

Źródła:

- A. Bolz, D. Laske, Aus der Geschichte der Waisen–und Schulanstalten und der Waisenhausdruckerei und Verlaganstalt zu Bunzlau, maszynopis przechowywany w bibliotece I Liceum Ogólnokształcącego w Bolesławcu, Minden 1994.

- E. F. Buquoi, Das Waisenhaus zu Bunzlau in Schlesien in seiner Geschichte von der Stiftung bis zum Jahre 1814 dargestellt, Bunzlau 1829.

- W.A.H. Stolzenburg, Geschichte des Bunzlauer Waisenhauses, Bunzlau 1854. 

-  E. Wernicke, Chronik der Stadt Bunzlau von den ältesten Zeiten bis zum Gegenwart, Bunzlau 1884.