Wszystkie stolice, z których rządzono Bolesławcem - część pierwsza

Na przestrzeni dziejów Bolesławcem władano z wielu miast, rozrzuconych po całej Europie Środkowo-Wschodniej. Zobaczymy zatem, co to za miejsca.

Budynek niemieckiego parlamentu w Berlinie (fot. Dariusz Gołębiewski)

Pierwsze wzmianki o Bolesławcu pochodzą z ok. 1190 roku, gdy Śląskiem władał jego udzielny książę, Bolesław Wysoki. Książę Bolesław był panem jednej z kilku dzielnic, na które była podzielona ówczesna Polska, a stolicą Śląska już wówczas był Wrocław. Niewykluczone, że to właśnie temu władcy nasze miasto zawdzięcza swoją nazwę.

Rozkazy dla bolesławieckich kasztelanów docierały z wrocławskiego Ostrowa Tumskiego do 1241 roku, gdy po śmierci księcia Henryka Pobożnego Śląsk podzielono pomiędzy jego synów. Tym niemniej aż do 1992 roku Bolesławiec był częścią katolickiego biskupstwa (później arcybiskupstwa) wrocławskiego, a w latach 1742-1945 bolesławieccy ewangelicy w sprawach religijnych podlegali jurysdykcji wrocławskiego konsystorza. 

Na tym kontrola Wrocławia nad Bolesławcem się nie kończy. W 1815 roku Bolesławiec wszedł w skład pruskiej prowincji Śląsk, której siedziba znajdowała się właśnie tam. Trwało to aż do końca II wojny światowej, a w latach 1945-1975 nasze miasto podlegało władzom wojewódzkim, znajdującym się także we Wrocławiu (a przejściowo w Trzebnicy i Legnicy). Od 1999 roku jesteśmy częścią województwa dolnośląskiego, którego stolicą jest Wrocław. 

Gdy w 1241 roku w walce z Tatarami poległ Henryk Pobożny, Bolesławiec wraz z najbliższą okolicą stał się częścią nowo utworzonego księstwa legnickiego, rządzonego przez syna poległego księcia, Bolesława Rogatkę. Przyjmuje się, że to najpóźniej w jego czasach Bolesławiec otrzymał prawa miejskie. Rogatka był jednak znanym awanturnikiem, więc już po kilkunastu latach Bolesławiec odebrał mu głogowski książę, Konrad I.

W 1274 roku Rogatka odbił Bolesławiec, ale już po 12 latach miasto definitywnie odłączyło się od Legnicy. Miasto nad Kaczawą ponownie zyskało wpływ na sprawy Bolesławca dopiero w 1815 roku, gdy ówczesne Bunzlau weszło w skład rejencji (odpowiednik polskiego województwa) legnickiej, jednej z trzech, które tworzyły pruską prowincję Śląsk.

Z punktu widzenia katolików bardzo istotny jest w tym miejscu fakt, że w 1992 roku Bolesławiec stał się częścią diecezji legnickiej, utworzonej na mocy decyzji papieża Jana Pawła II. 

W latach 1261-1274 Bolesławiec wchodził w skład księstwa głogowskiego, po czym pamiątką przez wieki był Szpital Świętego Ducha, znajdujący się w miejscu dzisiejszego klasztoru sióstr adoratorek Krwi Chrystusa. Szpital ten ufundował książę Głogowa, Konrad I, dzięki którego donacjom mamy też pierwsze wzmianki o kościele pw. WNMP i św. Mikołaja, będącym dziś bazyliką. Tuż po jego śmierci Bolesławiec wrócił pod panowanie księcia legnickiego i co prawda na początku lat 90tych XIII wieku znów znalazł się pod kontrolą Głogowa, ale tylko na kilka lat. 

W połowie XVIII wieku podbity przez Prusaków Bolesławiec stał się częścią tzw. kamery wojenno-dominalnej, której siedziba znajdowała się właśnie w Głogowie. Jej likwidacja nastąpiła na skutek wojen napoleońskich i szeroko zakrojonych reform administracyjnych w Prusach. 

Najdłużej swoją władzę nad Bolesławcem utrzymał Jawor. Już w 1286 roku kontrolę nad Bolesławcem uzyskał w drodze dziedziczenia książę Bolko I Surowy, który co prawda przejściowo utracił miasto na rzecz księcia głogowskiego, jednak szybko je odzyskał. Od tej pory aż do 1815 roku Bolesławiec był częścią księstwa jaworskiego, nazywanego też często jaworsko-świdnickim. Do 1392 roku księstwem władali udzielni władcy, jednak po śmierci księżnej Agnieszki Habsburżanki tytuł księcia Jawora uzyskali królowie Czech. Na zamku w Jaworze przez stulecia w ich imieniu urzędowali specjalni starostowie, a gdy w latach 1740-1742 księstwo zostało podbite przez Prusaków, tytuł księcia Jawora przejął pruski król.

Ciąg dalszy nastąpi.