Mieszkaniec Bolesławic wiele lat temu przewidział skutki powodzi. Nikt go nie słuchał

- Ostrzegałem, narobiłem sobie wrogów, niestety miałem rację - mówi powodzianin, Rafał Ilczyna.

Dom Ludowy w Bolesławicach podczas powodzi. Z lewej dom Rafała Ilczyny. (fot. Stempelek.info)

Gdy Rafał Ilczyna zamieszkał 25 lat temu w Bolesławicach, domu ludowy jeszcze nie stał naprzeciwko jego domu. Był tam za to niski, wolny teren zalewowy i staw po dawnym wyrobisku żwiru. Teren, na którym postawił swój dom, nie był terenem zalewowym. Decyzja o lokalizacji jego domu została podjęta w zgodzie z obowiązującymi wówczas planami zagospodarowania oraz ówczesnymi warunkami hydrologicznymi, które nie wskazywały na ryzyko zalania.

- Około 2010 roku gmina zaczęła wysypywać gruz przed moim domem tłumacząc to tym, że będzie tam powstawał dom ludowy i trzeba podnieść teren. Działkę gmina kupiła bardzo tanio, bo to był teren zalewowy - opowiada mieszkaniec Bolesławic. - Zasypali całe rozlewisko Bobru na zakręcie na wysokość około trzech metrów, przy okazji zasypali 100-200 letnie dęby do wysokości około dwóch, trzech metrów. Te drzewa uschły. Nie ma ich już. Musieli je wyciąć. Pisałem wtedy do ochrony środowiska i do ministerstwa ochrony środowiska. Odpisano mi, że to moje fanaberie.

Aby wyrównać teren, gmina zwoziła tam gruz. Mieszkańcy się przyłączyli, a do gruzu zaczęli dodawać różnego typu odpady, kawałki mebli, starą lodówkę, jakie plastikowe rury. Pan Rafał się nie poddawał, pisał pisma, maile. Nie odpuszczał.

Teren przed jego domem przeznaczony na gminną budowę, wyglądał wówczas tak:

- Wszyscy mnie olewali - mówi. - Wypłaszczyli teren, ostrzegałem, że to teren zalewowy i jak woda wyjdzie z koryta, to zaleje mój dom i przyszły dom ludowy. 

Ówczesny wójt Gminy, Andrzej Dutkowski, tak odpowiadał w piśmie do Starostwa Powiatowego na zarzuty Ilczyny pod adresem inwestycji:

Pan Rafał alarmował Inspektorat Ochrony Środowiska, Wody Polskie i Ministra Ochrony Środowiska. Dostawał na przykład takie odpowiedzi:

A tutaj, w innym piśmie, można znaleźć ciekawy dowód postępowania gminy i metody na podnoszenie terenu:

Władze wiedziały lepiej i, po kilku latach równania terenu z udziałem mieszkańców, sześć lat temu otworzyły dom ludowy w Bolesławicach.

Tak relacjonowano to wydarzenie na stronie internetowej gminy:

Przyszedł dzień, na który wszyscy czekali i odbyło się uroczyste otwarcie nowego Domu Ludowego. Niestandardowo, bo przy świetle księżyca i obecnych lamp Wójt Gminy Bolesławiec – Andrzej Dutkowski, Przewodniczący Rady Gminy Bogusław Uziej, Wykonawca inwestycji – Artur Rogalski oraz Sołtys Bolesławic – Andrzej Kosior przecięli wstęgę. Zanim licznie przybyli goście weszli do obiektu, ten został poświęcony przez księdza Proboszcza Jerzego Adamczewskiego.

 Otwarcie domu ludowego w Bolesławicach. Zdjęcie: Urząd Gminy Bolesławiec.

W środku odbyła się dalsza część imprezy i tak zebrani goście usłyszeli od Wójta kilka zdań o nowym Domu Ludowym, Wójt wręczył także pisemne podziękowanie dla Artura Rogalskiego, który był głównym wykonawcą obiektu. Swoje podziękowania wyraził także w krótkim wystąpieniu Sołtys – Andrzej Kosior, który wraz z mieszkańcami wręczył kwiaty na ręce Przewodniczącego Rady Gminy, Wójta Gminy oraz Wykonawcy Domu Ludowego. Prezent dla mieszkańców wręczył także Starosta Bolesławiecki – Tomasz Gabrysiak i Artur Rogalski, który podkreślał dobrą współpracę z mieszkańcami przy budowie obiektu. Po części oficjalnej odbył się występ świetnego Kabaretu Zachodniego, który zebrał ogromne brawa i spowodował wiele uśmiechu na twarzach widzów. Ostatnim punktem programu była zabawa taneczna, do której przygrywał zespół Flesz.

 Poświęcenie domu ludowego w Bolesławicach. Zdjęcie: Urząd Gminy Bolesławiec.

TUTAJ można zobaczyć fotorelację z tego wydarzenia.

Obok domu ludowego, na podłożu z gruzu i śmieci, powstało boisko z placem zabaw. Cała inwestycja pochłonęła  2 790 000 złotych.

- Ze mnie zrobiono pieniacza, a dom ludowy stoi na tej podwyższonej części działki, praktycznie równo z moją - mówi pan Rafał. - Pod nim są dziesiątki ton gruzu i resztki zniszczonych drzew. I mnóstwo śmieci. Siedem lat tam to wszystko zwożono.

W wyborach samorządowych 2024 roku Rafał Ilczyna został radnym Rady Gminy Bolesławiec startując z komitetu nowego wójta, Andrzeja Jańca. Nowa władza nastała pod hasłem zmian, ale też rozliczenia poprzedników.

- Wcześniejsze władze miały w nosie mieszkańców - mówi nowy radny. - Budowa domu ludowego to świetny przykład.

Cztery dni przed wrześniową powodzią radny Ilczyna na posiedzeniach komisjach rady gminy mówił o domu ludowym w Bolesławicach. 

- Mówiłem wieloletnim pracownikom gminy, że mnie zaleje przez ich błędne decyzje - opowiada. - Twierdzili, że wszystko z inwestycją było w porządku. Cztery dni później przyszła powódź, sztab kryzysowy bazował na starych mapach, które nie uwzględniały wypłaszczenia tego terenu, które zresztą narusza stosunki wodne. Nie przewidziano zalania domu ludowego i okolic, w tym mojego domu. Twierdzono, że nas nie zaleje.

Radny Ilczyna z innymi mieszkańcami Bolesławic bronił domu ludowego przed zalaniem. Bezskutecznie, woda zalała nie tylko dom ludowy, ale także także domy jego i sąsiadów. 

- Woda po prostu rozlała się po tej płaskiej, podniesionej powierzchni i dotarła do naszych domów. Tak jak przewidywałem - opowiada. 

Jego dom ucierpiał najbardziej. Straty oszacowano na pół miliona złotych. Tak wyglądało wnętrze domu dzień po zejściu fali:

W domu było 50 cm wody, w garażu - 90 cm. Rafał Ilczyna dostał 80 000 odszkodowania od państwa. Sądzi się z PZU o wysokość zaniżonego, jego zdaniem, odszkodowania.

Wnętrze domu Rafała Ilczyny po powodzi.

- Miałem rację, że tak się stanie, tylko nikt mnie nie słuchał. Nie mam satysfakcji, nie chciałem, żeby mnie zalało - mówi dziś Ilczyna. - Jako radny mogę rozliczyć poprzednie władze. Wystąpiliśmy do gminy o powołanie biegłych hydrologów. Chciałbym, żeby gmina pociągnęła do odpowiedzialności ludzi odpowiedzialnych za to wypłaszanie terenu. Stworzyli bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia mieszkańców.

Gmina Bolesławiec wciąż doszacowuje ogromne, popowodziowe starty. Trwa akceptowanie protokołów strat powodziowych wojewody. Nawet dziś wójt był w tej prawie we Wrocławiu. 

- Musimy odtworzyć tę infrastrukturę, która tam była. Ze środków popowodziowych i środków z ubezpieczenia postaramy się odtworzyć Dom Ludowy i jego otocznie - mówi dla Bolec.Info wójt gminy Bolesławiec, Andrzej Janiec. - Musimy to zrobić sprawnie, bo ten budynek jest również lokalem wyborczym i miejscem festy w Bolesławicach. Około dwóch tygodni temu trafiła do nas petycja mieszkańców, aby zbadać czy podwyższenie gruntu było zgodne z prawem i czy wpłynęło na skutki powodzi i zalanie. Ja jako wójt muszę się wyłączyć z tego postępowania, bo nie mogę decydować w sprawie, o której co prawda decydowali poprzednicy, ale mamy ciągłość władzy i teraz tę funkcję pełnię ja. Samorządowe Kolegium Odwoławcze będzie musiało zdecydowanie co tym, kto zbada tę sprawę. Dowiemy się, która instytucja rozstrzygnie problem, jako gmina udostępnimy wszystkie dokumenty, aby zbadać zasadność i legalność tej inwestycji. 

 Domu ludowy w Bolesławicach po zejściu fali powodziowej. Zdjęcie: Urząd Gminy Bolesławiec.

 TAK wyglądał dom ludowy po powodzi. Otocznie też zostało zniszczone, boisko, plac zabaw - wszystko nadaje się do remontu. Straty szacuje się na pół miliona złotych.

- Nigdy nie byłem przeciwnikiem budowy Domu Ludowego, ani innych inwestycji wspierających rozwój Bolesławic i poprawiających życie mieszkańców - mówi randy Ilczyna. -  Moje stanowisko dotyczyło wyłącznie sprzeciwu wobec realizacji tych projektów na terenach naturalnie zagrożonych powodzią. Sprzeciwiałem się decyzjom ówczesnych władz gminy, które podjęły działania mające znaczący wpływ na środowisko i bezpieczeństwo mieszkańców: Zasypywano naturalne rozlewisko rzeczne w sąsiedztwie mojego domu oraz terenu, na którym obecnie znajduje się Dom Ludowy. Podwyższano teren o 3–4 metry poprzez wieloletnie wysypywanie gruzu i innych odpadów na obszarze bezpośrednio przylegającym do rzeki, gdzie obecnie powstały parkingi i place rekreacyjne. Niszczono naturalny ekosystem poprzez wycinkę 100-letnich dębów i zasypywanie stawu, który był siedliskiem drobnych zwierząt, takich jak żaby i ryby.

Decyzje ówczesnych władz gminy, polegające na podwyższaniu i zasypywaniu terenów wokół inwestycji, znacząco zmieniły naturalne ukształtowanie terenu. W efekcie posesje okolicznych mieszkańców, pierwotnie położone na obszarze niezalewowym, zostały narażone na regularne zalania. Nie było konieczne podnoszenie terenu wokół Domu Ludowego na obszarze około 2 hektarów. Inwestycję można było zrealizować, uwzględniając naturalne uwarunkowania, co pozwoliłoby uniknąć obecnych problemów hydrologicznych.

Podkreślam, że moje działania i opinie były zawsze motywowane troską o dobro mieszkańców, bezpieczeństwo ich mienia oraz ochronę środowiska. Nigdy nie byłem przeciwnikiem żadnych inwestycji w Bolesławicach, lecz konsekwentnie sprzeciwiałem się błędnym decyzjom władz gminy, które wpłynęły na degradację środowiska oraz zwiększyły ryzyko powodzi.

Niepodpisane fotografie i materiały wideo: Rafał Ilczyna