Czego nie wiecie o dworcu kolejowym!

Dziś dowiemy się kilku ciekawostek na temat jednego z najbardziej znanych budynków w Bolesławcu.

Dworzec PKP w Bolesławcu (fot. Bolec.Info)

1. Możemy się pochwalić drugim najstarszym czynnym dworcem kolejowym w Polsce. Linia łącząca Bolesławiec z Wrocławiem jest jedną z najdłużej wykorzystywanych w naszym kraju, a bolesławiecka stacja została uruchomiona już w 1845 roku. W tym momencie na terenach trzech zaborów dopiero ruszała budowa pierwszych linii kolejowych, a i na Dolnym Śląsku była ona jeszcze bardzo rzadka. Oczywiście wcześniej budowano różne dworce, chociażby w Legnicy, jednak często były one wyłączane z użytku i zastępowane nowymi. W rezultacie jedynym starszym dworcem kolejowym w Polsce, którego metrykę udało się ustalić, jest dworzec w Środzie Śląskiej, wybudowany zaledwie rok wcześniej.

2. Do dziś przy kasach są wykorzystywane przedwojenne blaty obrotowe , zainstalowane tam najprawdopodobniej podczas przebudowy dworca z drugiej połowy lat dwudziestych XX wieku. Zostały one wykonane przez firmę  metalurgiczną jednego z kupców z miejscowości Vohwinkel, będącej dziś częścią Wuppertalu. Firma miała patent na ten konkretny rodzaj kas obrotowych, którego przykładu do dziś można znaleźć także - między innymi - na dworcach w Legnicy oraz czeskich Teplicach nad Metują. 

3. Pomieszczenia zajmowane dziś przez zakład fryzjerski i kawiarnię "Tukawka" pierwotnie wybudowano jako pomieszczenia służbowe, przeznaczone dla miejscowych kolejarzy. Tworzyły one osobne skrzydło i, podobnie jak współcześnie, były oddzielone ścianą od reszty budynku. Z kolei tam, gdzie dzisiaj znajdują się toalety, przed wojną znajdowała się dodatkowa poczekalnia, a łazienka dla niepełnosprawnych była przeznaczona dla wszystkich podróżnych oraz podzielona na kabiny męską i żeńską. 

4. Być może wielu z Was zadaje sobie pytanie, dlaczego na dworcu są trzy stanowiska kasowe, choć czynne jest tylko jedno. Otóż były one konieczne ze względu na rygorystycznie przestrzegany - zwłaszcza przed I wojną światową - podział podróżnych na klasy, które posiadały nawet oddzielne kasy biletowe. Pierwsza klasa miała kasę najbliżej wyjścia na peron, druga kolejną, zaś trzecia i czwarta miały ostatnie, wspólne stanowisko. Podział na klasy obejmował także poczekalnie - tę przeznaczoną dziś dla matek z dziećmi zajmowali pasażerowie I oraz II klasy, zaś tę, w której dziś są toalety - pasażerowie klas III oraz IV. 

5. Podczas II wojny światowej na dworcu odbywały się haniebne targi niewolników, organizowane przez niemieckie władze dla miejscowych rolników, chcących pozyskać tanią siłę roboczą do swoich gospodarstw. Tą "siłą roboczą" byli polscy robotnicy przymusowi, którzy po przyjeździe do Bolesławca byli "wybierani" przez poszczególnych Niemców i od tej pory mieli pracować bez wynagrodzenia na konkretnym gospodarstwie.

6. Praca na kolei była dla Niemców jednym ze sposobów znacznego opóźnienia terminu swego przymusowego wysiedlenia. Tuż po wojnie, gdy brakowało jeszcze polskich osadników, władzom bardzo zależało na zatrzymaniu w Bolesławcu i okolicach niemieckich specjalistów z różnych dziedzin do momentu pojawienia się mogących ich zastąpić Polakom. W przypadku dworca kolejowego zatrudnienie w charakterze specjalisty wcale nie musiało oznaczać typowej pracy kolejarskiej. W listopadzie 1945 roku bolesławieckie koło Związku Pracowników Kolejowych zatrudniło Roberta Stolza, zamieszkałego przy ówczesnej ulicy 3 Maja krawca. Stolz, co poświadczyli kolejarze, sumiennie wykonywał zlecone mu zadania, a sami kolejarze byli bardzo zadowoleni z jego wyrobów, więc jeszcze w 1947 roku zabiegali o jak najdłuższe pozostawienie go w Bolesławcu.

7. Obecne przejście podziemne na drugi peron dworca pochodzi z 2007 roku i znajduje się w miejscu dawnego budynku niemieckiej poczty, doszczętnie zniszczonego podczas sowieckiego nalotu z lutego 1945 roku. Podczas prac budowlanych odsłonięto nie tylko jej fundamenty, ale też oryginalny, urzędowy szyld, który znajduje się dziś w Muzeum Ceramiki. Ulokowanie poczty tuż przy dworcu było bardzo istotne, ponieważ zwłaszcza w XIX wieku przesyłki pocztowe w dużych ilościach wysyłano właśnie koleją, której wynalezienie radykalnie ułatwiło przesyłanie poczty między miastami i poszczególnymi regionami.

Żródła:

- Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Bolesławcu, akta Miejskiej Rady Narodowej Zarządu Miejskiego w Bolesławcu, sygn. 136.

- K. Stefan, P. Nieratka, Nowogrodziec. Miasto ceramiki, Nowogrodziec 2015.

- Vierte Beilage zu Nr 103 des "Bunzlauer Stadtblattes. Sonntag, den 3 Mai 1925, autor nieznany.

- https://www.bazakolejowa.pl/index.php?dzial=stacje&id=842

- https://inaltenundneuenstaedten.wordpress.com/2018/09/20/ein-geschlossener-schalter/