Chów i hodowla drobiu: dobre praktyki

Wypadki związane z obsługą zwierząt w gospodarstwach rolnych stanowią znaczny problem.

Urząd Gminy Bolesławiec (fot. Kazimierz Marczewski)

Co roku do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego rolnicy zgłaszają kilka tysięcy wypadków, do których dochodzi przy obsłudze zwierząt gospodarskich, w tym również drobiu.

Zagrożenia bezpieczeństwa ludzi zatrudnionych przy chowie drobiu nie wynikają z zachowań czy psychiki zwierząt. Obsługujący ulegają wypadkom, ponieważ nie zawsze dostrzegają zagrożenia, lub wręcz lekceważą je, wykonując czynności obsługowe niezgodne z zasadami BHP.

Trudno mówić o bezpośrednich zagrożeniach ze strony drobiu, a na pewno nie są to zagrożenia występujące powszechnie. Zdarza się, że indyki, gęsi, koguty bywają agresywne wobec ludzi. Agresja przejawia się nastroszeniem piór, wydawaniem dźwięków charakterystycznych dla gatunku (gulgotanie, syczenie, gdakanie), bieganiem wokół intruza i próba dziobania. Do bezpośredniego ataku może dojść w sytuacji, gdy atakowany człowiek okaże bojaźliwość lub zacznie uciekać. Takie sytuacje mogą się sporadycznie zdarzyć w gospodarstwach tradycyjnych, gdzie drób swobodnie chodzi po całym obejściu. O wiele częściej w gospodarstwach dochodzi do wypadków w wyniku pośliźnięcia się ludzi na zanieczyszczonych pomiotem chodnikach lub schodach. Takie upadki bywają z reguły groźne i mogą prowadzić do skomplikowanych złamań kończyn, a nawet uszkodzenia kręgosłupa.

W celu eliminacji zagrożeń należy wygrodzić wybieg dla drobiu, na którym ptaki będą miały możliwość grzebania w piasku. Dla kaczek i gęsi można dodatkowo przygotować basen z wodą. Wybieg warto przykryć z góry siatką o drobnych oczkach, która ograniczy kontakt z dzikim ptactwem, a tym samym zabezpieczy ptactwo domowe przed zarażeniem się chorobami zakaźnymi lub pasożytniczymi.

Obsługa drobiu w warunkach gospodarstw tradycyjnych nie jest skomplikowana i niebezpieczna, jednak do wypadków dochodzi ponieważ:

1. ziarno dla kur bywa składowane na strychach i poddaszach użytkowych budynków gospodarczych,  na które wchodzi się po drabinie zwykle niemającej zabezpieczeń przed przewróceniem lub osunięciem, a na dodatek używa się nieodpowiedniego obuwia,
2. wrzątek do zaparzania śruty jest przenoszony w wiadrach lub dużych garnkach,
3. wychodząc „na chwilę” z domu rolnicy nie zmieniają obuwia na odpowiednie do prac w obejściu,
4. elektryczne promienniki w kurnikach bywają podłączane prowizorycznie, bez zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym,
5. drzwi kurników nie są zabezpieczone przed samoczynnym zamykaniem się,
6. drób bywa trzymany w pomieszczeniach razem z innymi zwierzętami gospodarskimi, co może być   powodem niespokojnego zachowania dużych zwierząt,
7. brak wydzielonego wybiegu dla drobiu powoduje, że ptasie odchody pozostawione na podwórzu mogą stać się przyczyną poślizgnięć, upadków i urazów.

Należy pamiętać, aby wchodząc do pomieszczenia z drobiem zachować spokój. Przestraszone kurczaki wpadają w popłoch, wznosząc przy tym tumany groźnego dla człowieka kurzu. W związku z tym osoby obsługujące powinny pamiętać o stosowaniu odpowiednich masek chroniących przed szkodliwym działaniem groźnych pyłów organicznych. Ponadto niezależnie od tego, w jakich warunkach trzymane są kury, należy zapewnić im stały dostęp do wody pitnej. Ważne jest, aby woda przeznaczona do spożycia przez drób miała odpowiednią temperaturę (ok.12°C).

Utrzymanie pomieszczeń inwentarskich w czystości jest jednym z podstawowych czynników wpływających zarówno na zdrowotność stada, jak i stan zdrowia ludzi pracujących przy ich obsłudze. Okresowe czyszczenie pomieszczeń (najczęściej przy okazji wymiany stada) i ich dezynfekcja skutecznie ograniczają ilość niebezpiecznych dla drobiu i ludzi zarazków. Podczas czyszczenia pomieszczeń inwentarskich i ich dezynfekcji należy pamiętać o stosowaniu odzieży roboczej oraz środków ochrony indywidualnej oczu, twarzy i rąk.

Bez względu na gatunek hodowanego drobiu i liczebność stada osoby pracujące w gospodarstwach rolnych powinny bezwzględnie przestrzegać zasad higieny osobistej, a w sytuacji stwierdzenia choroby zakaźnej wykonywać zalecenia służb weterynaryjnych.

Przestrzeganie zasad higieny osobistej polega przede wszystkim na:

• wydzieleniu w kurniku pomieszczenia, w którym można umyć ręce, przebrać się i przechowywać odzież roboczą służącą wyłącznie do obsługi drobiu,
• starannym myciu rąk przed pracą i po pracy, a zwłaszcza przed spożywaniem posiłków i paleniem papierosów,
• dbałości o czystość pomieszczeń inwentarskich, które co najmniej dwa razy w roku, a najlepiej po każdym cyklu chowu, należy gruntownie oczyścić, zmyć bieżącą wodą pod wysokim ciśnieniem i wydezynfekować (podczas wykonywania tej czynności należy używać ubrań roboczych oraz ochron twarzy, oczu i rąk),
• wydzieleniu wybiegów dla drobiu i miejsc składowania pomiotu ptasiego z dala od zabudowań i ujęć wody,
• nieużywanie do celów spożywczych tych samych naczyń, które służą do pojenia i karmienia drobiu (!)