Portal nr 1 w powiecie bolesławieckim
REKLAMA Orange zaprasza
BolecFORUM Nowy temat
Okruszki Historii
18 lutego 2024r. godz. 17:17, odsłon: 3308, Dariusz Gołębiewski

79 lat temu sowieci po zaciętych walkach zdobyli Nowogrodziec

Miasto padło po kilkudniowej obronie, a ślady tych walk widać w mieście do dzisiaj.
Klasztor w Nowogrodźcu
Klasztor w Nowogrodźcu (fot. Bolec.Info)
REKLAMA
Villaro zaprasza

W odróżnieniu od Bolesławca, który Niemcy oddali Armii Czerwonej niemal bez walki, Nowogrodziec bronił się zaciekle. Miasto było bombardowane, wybuchały kolejne pożary, a braki w szeregach Wehrmachtu uzupełniano wojakami z Volkssturmu - niewystarczająco przygotowanego do walki niemieckiego pospolitego ruszenia. Mimo to nieduże miasteczko nad Kwisą wytrzymało sześć dni czerwonego oblężenia. Szczęśliwie jeszcze przed dotarciem sowietów do miasta z miasta wyjechały cztery pociągi ewakuacyjne, na których pokładach znalazło ratunek wielu cywilów.

W trakcie walk i wkrótce po nich Nowogrodziec został poważnie zniszczony. Masywny pocisk ugodził w północno-wschodni narożnik głównego budynku dawnego klasztoru magdalenek, pozostawiając widoczną do dziś wyrwę. Wybuchające pociski generowały fale uderzeniowe, zrywające dachówki z dachów, co dawny klasztor też odczuł - już po roku jego wyższe kondygnacje nadawały się tylko do gruntownego remontu.

Sowieci zajęli na swoje potrzeby strategiczne punkty miasta, w tym elektrownię i młyny. W budynku należącym dziś do policji zainstalowała się komendantura wojskowa, w założeniu mająca pilnować ładu i porządku w strefie przyfrontowej. Jej pracownicy w pierwszych tygodniach swojej pracy musieli pracować pod niemałą presją, ponieważ Niemcy zacięcie bronili pobliskiego Lubania, a na przełomie lutego i marca zdołali nawet odbić na moment Gościszów. 

Komendant miasta najpewniej zupełnie ignorował bestialstwa, jakich jego podkomendni dopuszczali się na cywilach. Szeroko znana jest historia elżbietanki, siostry Rosarii Schilling, która została brutalnie zgwałcona przez trzydziestu (!) sowieckich sołdatów i zastrzelona. Siostra Rosaria w ubiegłym roku została beatyfikowana jako jedna z dziewięciu męczennic elżbietańskich. Znane są nazwiska 22 pomordowanych osób z Ołdrzychowa (obecnie osiedle Nowogrodźca, wówczas wioska), które były katowane, gwałcone, palone żywcem i rozstrzeliwane. Zdarzały się przypadki śmierci głodowej. Tylko w nocy z 2 na 3 marca sowieci rozstrzelali w jednym z domów w Nowogrodźcu około 60 osób. 

Jednocześnie w dawnym klasztorze miał powstać tymczasowy szpital polowy, który jeśli faktycznie istniał, byłby jednym z największych w całym powiecie bolesławieckim. Sowieci utworzyli też, istniejący do dzisiaj, cmentarz wojskowy, założony przy wieży widokowej i liczący 222 groby. 

Sytuację niewiele polepszył koniec wojny. Gdy w kwietniu 1946 roku w okolicach Nowogrodźca zaczęli osiedlać się Polacy z Jugosławii, musieli tworzyć uzbrojone straże obywatelskie, aby bronić się przed sowieckimi napaściami. Znany jest przypadek, gdy czerwonoarmiści zastrzelili milicjanta i oblegali dom jego towarzysza. Powszechne w całym powiecie były kradzieże zboża i zwierząt gospodarskich. Na początku lata wójt gminy Książkowce (Milików) musiał zarządzić pościg za grupą sowietów, którzy rabowali okolicę i próbowali uciec z trzema wozami pełnymi łupów. Z kolei w grudniu 1946 roku "nieznani sprawcy" zamordowali na drodze z Bolesławca do Parzyc kombatanta walk partyzanckich z Niemcami w Jugosławii, Andrzeja Grabarza, bo chcieli ukraść nowe buty, które ten wiózł z miasta. 

Źródła:

  • Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Ziem Odzyskanych, sygn. 1978.
  • Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Bolesławcu, Starostwo Powiatowe w Bolesławcu, sygn. 1. 
  • K. Kostka, Cmentarz wojenny Armii Radzieckiej w Nowogrodźcu w powiecie bolesławieckim [w:] „Studia Zachodnie”, t. 16.
  • R. Majcher, Nowogrodziec. Kronika 1945-1976, Wrocław 1977, kopia maszynopisu w zbiorach Krzysztofa Stefana.
  • R.Primke, M. Szczerepa, W. Szczerepa, Operacja Bolesławiecka 1945, Jelenia Góra 2020.
  • K. Simon, Chronik von Naumburg am Queis, maszynopis w zbiorach Muzeum Ceramiki w Bolesławcu, wyd. uzup. przez K. Hermutha, 1957.
  • D. Struzina, Naumburg am Queis [w:] „Bunzlauer Heimat-Zeitung“, nr 7/86.
  • Archiwum prywatne autora.

79 lat temu sowieci po zaciętych walkach zdobyli Nowogrodziec

~~Różowofioletowa Perowskia niezalogowany
20 lutego 2024r. o 4:57
~~Migdał
~~Migdałowy Hibiskus napisał(a): Bujda.i.zmyslona historia [/c napisał(a):
Na świecie cię nie było żeby to pamiętać.
Zgłoś do moderacji Odpowiedz
~~Dariusz Gołębiewski niezalogowany
20 lutego 2024r. o 9:19
~~Perłowy Zawciąg napisał(a):
Ktoś napisał: ~~Brązowawy Kaczeniec napisał(a): W tym klasztorze było morderstwo

Było w pierwszej połowie lat 80-tych dwudziestego wieku.


Byłbym bardzo wdzięczny za podzielenie się informacjami na ten temat. Można je przesłać na adres redakcji: [email protected]
Zgłoś do moderacji Odpowiedz
~~Historyk poznański niezalogowany
20 lutego 2024r. o 11:34
Ruscy pogonili Fryców do Lubania ot cała historia
Zgłoś do moderacji Odpowiedz
~~Szarobrązowa Kobea niezalogowany
21 lutego 2024r. o 14:16
Podobno jak sowieci wjechali do Nowogrodzca to na każdym słupie latarni i drzewie wisieli Niemcy powieszeni z tabliczkami "zginelem bo nie chciałem walczyć za ojczyznę"
Zgłoś do moderacji Odpowiedz
~~Płomienna Szarotka niezalogowany
21 lutego 2024r. o 15:52
~~Dariusz Gołębiewski napisał(a):
Ktoś napisał: ~~Perłowy Zawciąg napisał(a):
Ktoś napisał: Ktoś napisał: ~~Brązowawy Kaczeniec napisał(a): W tym klasztorze było morderstwo

Było w pierwszej połowie lat 80-tych dwudziestego wieku.

Byłbym bardzo wdzięczny za podzielenie się informacjami na ten temat. Można je przesłać na adres redakcji: [email protected]

Po co do tego wracać i rozdrapywać rany, ich krewni żyją.
Zgłoś do moderacji Odpowiedz
~~Jasnogranatowy Mamutowiec niezalogowany
21 lutego 2024r. o 20:35
~~Weteran napisał(a): Przecież to nora i dziura ci tam było, mała elektrownia parę zakładów i długo nic . Młyn to już nasi roz...likwidowali . Wałki to były bo Lubań się mocno bronił a ryski szedł od wschodu na Berlin . Ono wszystko kradli i gwałcili i to się u nich nigdy nie zmieniło . Mamy przykłady na Ukrainie co robią .

Nowogrodziec się bronił, Bolesławiec bez walki się poddał brawo wy !
Zgłoś do moderacji Odpowiedz
Wypowiedz się:
Jeśli zostawisz to pole puste przypiszemy Ci losową ksywę.
Publikacja czyichś danych osobowych bez zezwolenia czy użycie zwrotów obraźliwych podlega odpowiedzialności karnej i będzie skutkować przekazaniem danych publikującego organom ścigania.
Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników serwisu. Bolec.Info nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii i wypowiedzi, a osoba zamieszczająca wypowiedź może ponieść za jej treść odpowiedzialność karną i cywilną. Bolec.Info zastrzega sobie prawo do moderowania wszystkich opublikowanych wypowiedzi, jednak nie bierze na siebie takiego obowiązku. Pamiętaj, że dodając zdjęcie deklarujesz, że jesteś jego autorem i przekazujesz Wydawcy Bolec.Info prawa do jego publikacji i udostępniania. Umieszczając cudze zdjęcia możesz złamać prawo autorskie. Bolec.Info nie ponosi odpowiedzialności za publikowane zdjęcia.
Daj nam Cynk - zgarnij nagrodę!

Byłeś świadkiem jakiegoś wypadku lub innego zdarzenia? Wiesz coś, o czym my nie wiemy albo jeszcze nie napisaliśmy? Daj nam znać i zgłoś swój temat!

Wypełnij formularz lub wyślij pod adres: [email protected].

Kontakt telefoniczny z Redakcją Bolec.Info: +48 693 375 790 (przez całą dobę).

REKLAMA CER-FAR zaprasza