Pierwsza polska nauczycielka w Bolesławcu - wspomnienie w Dniu Zadusznym

W Dniu Zadusznym warto przypomnieć bardzo ważną, nieżyjącą już bolesławiankę - Stefanię Tajcher.

Cmentarz komunalny w Bolesławcu (fot. Bolec.Info)

Stefania Tajcher urodziła się 15 lipca 1893 roku w Borysławiu, będącym wówczas istotnym ośrodkiem przemysłu naftowego. Niestety, stosunkowo niewiele wiemy o jej dzieciństwie oraz okresie studiów. Od co najmniej 1923 roku, czyli czasów słynnej hiperinflacji, pracowała jako nauczycielka w Polskiej Szkole Powszechnej na terenie gminy Mełgiew (pow. lubelski). Tam też zastała ją wojna obronna Polski z września 1939 roku oraz będąca jej rezultatem niemiecka okupacja. Tajcher została zwolniona przez Niemców z pracy, ale zaangażowała się w tajne nauczanie. Niestety, w dniu 9 maja 1941 roku została aresztowana i osadzona w owianym ponurą sławą więzieniu na lubelskim Zamku. Wielokrotnie była poddawana brutalnym przesłuchaniom, aż we wrześniu 1941 roku została przewieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. 

Po trzech latach uwięzienia Tajcher została przewieziona do obozu w Neurohlau, gdzie była zmuszana do pracy przy produkcji części do niemieckich samolotów. Tuż przed końcem wojny zdołała uciec z tzw. marszu śmierci i powrócić do Polski, gdzie dowiedziała się, że niemal cała jej rodzina zaginęła lub została zamordowana przez okupanta. Chcąc się odnaleźć w nowej rzeczywistości, nauczycielka postanowiła wyjechać na tzw. Ziemie Odzyskane i rozpocząć swoje życie na nowo. W takich okolicznościach na początku września 1945 roku trafiła do zrujnowanego Bolesławca. W mieście mieszkało niewielu Polaków, ale Tajcher od razu postanowiła uruchomić tutaj polską szkołę. 

Stefania Tajcher osobiście zaprojektowała i wykonała afisze informujące o tworzącej się szkole, która swoją działalność rozpoczęła 1 października 1945 roku. Początkowo oferowała tylko kursy na poziomie szkoły podstawowej, ale rosnące zainteresowanie edukacją - i rosnąca liczba osadników w mieście - umożliwiły otwarcie kursu gimnazjalnego (średniego). Mimo że Tajcher zarabiała początkowo zaledwie 400 złotych miesięcznie, a przeżycia obozowe zrujnowały jej zdrowie, z zapałem organizowała w Bolesławcu polskie szkolnictwo, tworząc je całkowicie od podstaw. Z prowadzonych przez nią kursów wykształciły się I Liceum Ogólnokształcące oraz Szkoła Podstawowa nr. 1. Tajcher pozostawała w czynnej służbie do 1959 roku, przekazując uczniom ideały dbałości o pokój i poszanowania drugiego człowieka. Zmarła 20 listopada 1975 roku i do dziś jest pochowana na cmentarzu przy ul. Śluzowej w Bolesławcu.

27 października 2021 roku w holu ratusza odsłonięto tablicę ku czci pierwszych polskich nauczycieli w Bolesławcu, a na cmentarzu komunalnym stanęła druga tablica, wymieniająca ich nazwiska i lokalizację grobów, w których są pochowani. Jest to efekt inicjatywy Bolesławieckiej Rady Seniorów oraz działającej przy prezydencie Bolesławca Komisji ds. upamiętnienia pierwszych powojennych, bolesławieckich nauczycieli i organizatorów szkolnictwa w latach 1945-47.