Skąd wzięła się nazwa ulicy Piaskowej?

Niewiele osób pamięta, skąd wzięła się nazwa jednej z ulic w centrum miasta i można pomyśleć, że chodzi po prostu o piasek z nadbobrzańskich plażyczek. Otóż... to nie tak.

Ulica Bobrowa, centrum dawnej wsi Piasek (fot. Dariusz Gołębiewski)

Ulica Piaskowa nie jest też jakimś wytworem fantazji anonimowych urzędników, tuż po wojnie często nadających nowe nazwy ulic i całych miejscowości według własnego widzimisię. Nazwa ulica Piaskowa to odniesienie do przedwojennej nazwy Sandmühlstrasse, czyli w dosłownym tłumaczeniu ulicy Piaskowego Młyna. Skąd jednak bierze się ten Piasek?

Otóż w granicach Bolesławca znajduje się dziś dawna wioska Sand, której nazwa w języku polskim mogłaby być dosłownie tłumaczona właśnie jako Piasek. Ta dosyć niewielka, była już wioska ma sięgającą średniowiecza historię i znajdowała się w rejonie ulic Bobrowej i Masarskiej. Innymi słowy, to tam, gdzie można dziś zobaczyć osławioną piramidę. 

Piaskowy Młyn to alternatywna nazwa spalonego w latach siedemdziesiątych XIX wieku historycznego Górnego Młyna, w miejscu którego stoi dziś Concordia. Nazwa ta była notowana w źródłach już w średniowieczu. Głębszych wyjaśnień jej pochodzenia nie potrzebujemy - po prostu młyn znajdował się niedaleko Piasku. A jego nazwa dowodzi, że wioska mogła istnieć już w 1260 roku, bowiem to właśnie wtedy młyn pierwszy raz pojawił się w źródłach.

Przyjmijmy więc, że Piasek powstał przed 1260 rokiem. Niestety, o samej wsi wiemy bardzo niewiele. Znajdując się tuż przy samym Bobrze, Piasek początkowo był częścią dóbr ziemskich w sąsiednich Bolesławicach, ale w pewnym momencie - dziś już dokładnie nieznanym - wioskę kupiły władze Bolesławca. Nie oznacza to, że Piasek już wtedy stał się częścią miasta - po prostu mieszkający tam chłopi odrabiali pańszczyznę nie na rzecz jakiegoś szlachcica, lecz bolesławieckiego magistratu. Wioska była narażona na liczne powodzie, a jedną z nich była ta z 1563 roku, która zupełnie zniszczyła tam trzy domy. Inną tragedią, jaka dotknęła Piasek, był pożar z 1594 roku, w którym spłonęło pięć kolejnych gospodarstw. 

Pierwszym znanym z imienia i nazwiska mieszkańcem Piasku był Georg Reintsch, notowany w źródłach kilka lat po pożarze pięciu domów. Wioska była wtedy bardzo niewielka, gdyż w 1602 roku mieszkało tam zaledwie 37 osób.  

W 1829 roku Piasek zamieszkiwało zaledwie sto osób, mieszkających w 28 gospodarstwach, co daje nam średnio trzy, cztery osoby na jedno gospodarstwo. Czasy, kiedy była to odrębna miejscowość, dobiegały końca, bowiem już pół wieku później Piasek był jedynie kolonią Bolesławic. Zdecydowaną większość jego mieszkańców stanowili protestanci, którzy na co dzień spowiadali się ze swoich pomysłów na nabożeństwach w kościele, który stał niegdyś przy opuszczonym dziś cmentarzu na ul. Ptasiej. 

Sand, czyli Piasek, stał się ostatecznie częścią Bolesławca w 1909 roku, ale pozostał częścią parafii ewangelickiej w Bolesławicach. W rezultacie wytworzyła się dość dziwna sytuacja, gdy na co dzień wszyscy byli związani już z miastem, ale do kościoła wciąż chodzili za rzekę. Gdy w 1930 roku padł pomysł, aby uporządkować tą dziwną sytuację i cały Piasek włączyć w granice parafii ewangelickiej w Bolesławcu, zdania mieszkańców były podzielone. Większość mieszkańców była za, bo w głosowaniu z 23 lutego 1931 roku zmianę poparły 53 osoby, ale 21 osób było przeciw. 

Źródła:

- Archiwum Państwowe we Wrocławiu, akta Śląskiego Konsystorza Ewangelickiego Prowincji Śląskiej we Wrocławiu, sygn. III/312.

- J. Bergemann, Chronik der Stadt Bunzlau. Erste Abtheilung, Bunzlau 1829.

- E. Dewitz, Geschichte des Kreises Bunzlau, Bunzlau 1885. 

- E. Wernicke, Chronik der Stadt Bunzlau von den ltesten Zeiten bis zum Gegenwart, Bunzlau 1884.